Mythology

మణికంఠుడు, హరిహర పుత్రుడని భక్తులు విశ్వసించే అయ్యప్పస్వామి ప్రధాన ఆలయం శబరిమలలో ఉంది. రాష్ట్రాలను దాటుకుని వెళ్లలేని భక్తులకోసం రాజమండ్రిలోనే అయ్యప్ప ఆలయాన్ని నిర్మించారు. రాజమండ్రి గోదావరి తీరాన కొలువైన మణికంఠుడు ఆలయంలో నిత్యం ధూపదీప నైవేద్యాలు జరుగుతాయి. రాజమండ్రి సిటీకే కాదు.. ఉభయ గోదావరి జిల్లాల్లోనూ ఈ అయ్యప్పగుడి ఎంతో పాపులర్. ఈ ఆలయానికి మరో అరుదైన విశిష్టత కూడా ఉంది. సహజంగా అయ్యప్ప మాల ధరించే భక్తులు శబరిమలలో ఇరుముడి చెల్లిస్తారు. కానీ ఏపీలో కూడా ఇరుముడి సమర్పించే అతి కొద్ది ఆలయాల్లో రాజమండ్రి అయ్యప్ప గుడి కూడా ఒకటి. శబరిమలో మాదిరే ఇక్కడ కూడా ఉపాలయాల నిర్మాణం ఉందని ఆలయ పూజారులు చెబుతున్నారు.

శబరిలో అయ్యప్ప ఆలయం ఎలా ఉంటుందో ఇక్కడ అదే విధంగా అయ్యప్ప ఆలయాన్ని రాజమండ్రిలోని గౌతమి ఘాట్‌లో దివంగత నేత జక్కంపూడి రామ్మోహన్ రావు గారితో పాటు ఇతర దాతలు సహకారంతో నిర్మించామని ఆయన కుమారుడు జక్కంపూడి రాజా చెబుతున్నారు. చాలా మంది శబరిమల వెళ్లాలంటే వ్యయప్రయాసలతో కూడుకుని ఉంది. అక్కడకు వెళ్లలేని వారికి దగ్గరలో అయ్యప్ప స్వామి ఆలయం నిర్మాణం చేయటం జరిగింది. ఇక్కడ ఆలయానికి కోటప్పకొండ నుంచి శిలను తీసుకువచ్చి నిర్మించటం జరిగింది. అయ్యప్ప స్వామి ఆలయంలో స్వాముల కోసం అన్ని ఏర్పాట్లు ఉన్నాయని ఇక్కడకు వచ్చే స్వాములు చెబుతున్నారు.

పంచలోహాలతో అయ్యప్ప స్వామి మూల విరాట్ విగ్రహాన్ని తయారు చేయించి అయ్యప్ప స్వామిని ప్రతిష్టించామని ట్రస్టీలు అంటున్నారు. కానీ ఇక్కడ ప్రతి రోజు అయ్యప్ప ఆలయం భక్తుల దర్శనార్థం తెరిచి ఉంటుందన్నారు. సీజన్‌ విజయదశమి నుంచి ప్రారంభమై.. జ్యోతి దర్శనం జరిగేంత వరకు నిత్యం అన్నదానం కార్యక్రమం జరుగుతుంది.

ఇక్కడ అయ్యప్పస్వామి ఆలయంతోపాటు గణపతి, సుబ్రహ్మణ్యేశ్వర స్వామి, షిర్డిసాయి బాబా ఆలయం, లక్ష్మీహయగ్రీవ స్వామి, మాలికాపుర అమ్మవారు, దక్షిణామూర్తి స్వామి, దత్తాత్రేయ ఇలా ఉపాలయాలు కూడా ఉన్నాయి. ఈ ఆలయాల్లో నిత్యం ధూపదీప కార్యక్రమాలు జరుగుతాయి. ఉత్తర శబరిగా ఉన్న ఈ ఆలయంలో స్వామిని దర్శించిన వారికి ఆయన కృపాకటాక్షాలు కలుగుతాయని భక్తుల విశ్వాసం.

ఆంధ్రప్రదేశ్లో శ్రీశైలంలో ఉన్న శ్రీశైల మల్లికార్జున భ్రమరాంబిక దేవి ఎంతో ప్రసిద్ధి చెందినది. అష్టాదశ పీఠాలలో ఈ శ్రీశైల మల్లికార్జున ఆలయం ఒకటి. అయితే శ్రీశైల మల్లికార్జున భ్రమరాంబికా దేవికి ఛత్రపతి శివాజీకి ఒక ప్రత్యేక సంబంధం ఉంది. ఆ సంబంధం ఏంటో చాలా మందికి తెలియక పోవచ్చు. 1677వ సంవ‌త్స‌రంలో అప్పటి గోల్కొండ సుల్తాన్ అబుల్ హ‌స‌న్ కుతుబ్ షాకు,చత్రపతి శివాజీకి మధ్య ఎంతో మంచి అనుబంధం ఉండేది.

ఈ క్రమంలోనే శివాజీ ఒకసారి శ్రీశైలానికి వచ్చారు.అప్పటికి సుల్తాన్ ఆ స్థానం లో ఉన్నటువంటి మంత్రులు శివాజీకి సాదర ఆహ్వానం పలికారు. చత్రపతి శివాజీ తిరుగు పయనమయ్యే వరకు వారు తన వెంట ఉండి అతనికి అన్ని విషయాలలోనూ సహాయం చేశారు. ఇలా శివాజీ శ్రీశైల భ్రమరాంబిక ఆలయాన్ని సందర్శించినప్పుడు అక్కడ శివాజీ ఆత్మార్పణ చేసుకోవడానికి ప్రయత్నించగా అప్పుడు భ్రమరాంబికా దేవి ప్రత్యక్షమై తనకు ఒక ఖడ్గాన్ని ఇచ్చింది.

ఈ ఖడ్గం ఉన్నంత నీ దగ్గర ఉంటే నీకు విజయం కలుగుతుంది అని అమ్మవారు శివాజీ తో చెప్పింది. చత్రపతి శివాజీ ఆ ఖడ్గాన్ని అందుకున్న తరువాత జరిగిన ప్రతి యుద్ధంలోనూ విజయాన్ని అందుకున్నాడు. దీనంతటికీ కారణం శ్రీశైల భ్రమరాంబికా దేవి అని శివాజీ గట్టిగా నమ్మారు. అక్కడ తన సొంత ఖర్చుతో గుడి కట్టి ఆ ఆలయాన్ని శివాజీ సొంతంగా చూసుకునేవారు. పక్కనే ఉన్న కృష్ణా నది ఒడ్డున స్నానపు ఘాట్లని కూడా ఏర్పాటు చేశారు.

అక్కడ అమ్మవారికి రక్షణ కోసం తన రక్షకబటులను అక్కడ ఉంచి పయనమయ్యారు శివాజీ. ఇప్పటికీ శ్రీశైల బ్రమరాంబిక అమ్మవారి గోపురం మీద శివాజీ అమ్మవారి చేతుల మీదగా కత్తి తీసుకుంటున్నటువంటి బొమ్మలు ఉంటాయి. అదేవిధంగా అక్కడ ఉన్న మ్యూజియంలో కూడా శివాజీ గురించి చాలా విశేషాలు తెలుసుకోవచ్చు. శివాజీ తన యుద్ధంలో విజయానికి కారణం శ్రీశైల అమ్మవారి అని గట్టిగా నమ్ముతూ ఆ గొప్పతనాన్ని అందరికీ చాటేవారు.

ప్రపంచవ్యాప్తంగా ఉన్న హిందు ఆలయాలు అన్నిటిలోకి అత్యంత ప్రసిద్ధమైనది తిరుమల తిరుపతి దేవస్థానం. కలియుగ వైకుంఠంగా భావించి దేశ విదేశాల నుంచి భక్తులు తరలివచ్చి వెంకటేశ్వర స్వామిని దర్శించుకుని దివ్య క్షేత్రం తిరుమల.సాక్షాత్ కలియుగ దైవం శ్రీ వెంకటేశ్వర స్వామి వెలసిన ఈ దివ్య క్షేత్రంలో బ్రిటిష్ వారు కొన్ని నియమాలు ప్రవేశ పెట్టడం జరిగిందట. చాలామందికి అసలు ఈ విషయం తెలియదు.. మరి ఇంతకీ బ్రిటిష్ వారు ప్రవేశపెట్టిన ఆ నియమాలు ఏమిటో తెలుసుకుందామా..

మన దేశాన్ని 200 సంవత్సరాల కు పైగా పరిపాలించిన బ్రిటిష్ దొరలు వెంకటేశ్వర స్వామి భక్తులుగా మారడమే కాకుండా గుడి అభివృద్ధి కోసం ఎన్నో కార్యక్రమాలను కూడా చేపట్టారు. టీటీడీ వద్ద ఉన్న పురాతన ఆలయ రికార్డుల ప్రకారం 1801 నుంచి 1843 మధ్య కాలంలో తిరుమల తిరుపతి దేవస్థానం పర్యవేక్షణ బాధ్యతలను అప్పటి ఈస్ట్ ఇండియా కంపెనీ బోర్డ్ ఆఫ్ డైరెక్టర్స్ నార్త్ అర్కాట్ నేతృత్వంలో జరిగింది.

అప్పట్లో దేవాలయంలో ఎన్నో అంతర్గత కలహాలు ఉండడంతో బ్రిటిష్ వారు కఠినమైన క్రమశిక్షణ మరియు నియమాలతో పాలనను గాడిలో పెట్టడం జరిగింది. ఈ మేరకు 183 జనవరి 31న తొలిసారిగా మద్రాసులోని ఈస్ట్ ఇండియా కంపెనీ ప్రభుత్వానికి స్టాటన్ దొర తన నివేదికను కూడా సమర్పించారు. ఆయన తర్వాత విచారణ అధికారిగా వచ్చిన పి. బ్రూస్ టీటీడీ పాలనకు ఐదు మార్గదర్శకాలను నిర్దేశించారు. విచిత్రం ఏమిటంటే ఇప్పటికీ కూడా టీటీడీ ఆ విధానాలను తూచా తప్పకుండా పాటిస్తోంది. మరి అవి ఏమిటో చూద్దాం..

1.దిట్టం

శ్రీవారికి సమర్పించేటటువంటి నైవేద్యానికి సంబంధించిన ముడి ఏ పరిమాణంలో తీసుకోవాలి నిర్ణయించేదే దిట్టం. తిరుమల తిరుపతి దేవస్థానంలో ప్రసాదరూపేనా తయారు చేసే లడ్డూలు దగ్గర నుంచి వాడే పుష్పాల వరకు దీన్ని అనుసరిస్తారు.

2.కైంకర్యపట్టీ

తిరుమల తిరుపతి దేవస్థానంలోని సిబ్బంది, పరిచారికలు, మిరాశీ దారులు మరియు జియ్యర్ సిబ్బంది విధులకు సంబంధించి 1801 మరియు 1820లో రెండు సార్లు ఈ కైంకర్యపట్టీ తయారు చేయడం జరిగింది. దీని ఆధారంగానే సిబ్బంది యొక్క నియామకం, హోదా, విధులు ,జీతభత్యాలు ఆధారపడి ఉంటాయి.

3.బ్రూస్ కోడ్

ఈస్ట్ ఇండియా కోడ్ ఆఫ్ డైరెక్టర్ ఉత్తర్వుల ప్రకారం అప్పట్లో ఆలయ పాలన సక్రమంగా జరగడం కోసం బ్రూస్ కోడ్ అనే ప్రత్యేకమైన కోడ్ రూపొందించడం జరిగింది. నేటికీ ఆలయ పాలన దిక్సూచిగా ఈ బ్రూస్ కోడ్ వాడుతారు.

4.సవాల్- ఇ-జవాబు

శ్రీవారి ఆలయంలో జరుగుతున్నటువంటి వివిధ సేవలు, సిబ్బంది నిర్వహిస్తున్న విధులు, ఆలయ ఖర్చులు, ఆదాయం, తిరుమల యొక్క ఇతిహాసం మరియు చరిత్రను తెలుసుకొనడం కోసం 1819లో ఈస్ట్ ఇండియా కంపెనీ 14 ప్రశ్నలు వేసి వాటికి సమాధానాలను రూపొందించింది. దీన్ని సవాల్- ఇ-జవాబు పట్టి అని పిలుస్తారు.

5.పైమేయిషి ఖాతా

ఆలయానికి సంబంధించిన స్థిరచరాస్తులు, దేవతా విగ్రహాలు, చిత్రాలు, తిరుమల మరియు తిరుపతి ఇతర పరిసర ప్రాంతాలలో ఉన్నటువంటి ఆలయ వివరాలు, ఇనాం గా ఇచ్చిన గ్రామాల యొక్క వివరాలను రికార్డు రూపంలో పొందు పరచడం జరిగింది. 1819లో రూపొందించిన ఈ రికార్డును “పైమేయిషి అకౌంట్” అని పిలుస్తారు.

సాధారణం గా నడక, తీరు తెన్నులను బట్టి కొందరు మనిషిని చూసి లక్షణాలు చెప్పేయగలుగుతుంటారు. అలానే, చేతి రేఖలను బట్టి కూడా వీరు ఇలా ఉంటారు.. వీరి లక్షణాలు ఈ విధం గా ఉంటాయి అని చెప్పగలుగుతుంటారు.

అలానే, అమ్మాయిల కాలి వేళ్ళను బట్టి వారు ఏ విధం గా నడుచుకుంటారు, ఏ విధం గా ప్రవర్తిస్తారు..? వారిని పెళ్లి చేసుకుంటే ఎలా ఉంటుంది అన్న విషయాలను కూడా కొందరు చెబుతుంటారు. అవేంటో, ఇప్పుడు చూద్దాం.

అమ్మాయిల కాలి బొటన వేలి కంటే.. పక్కన ఉన్న వేలు పొడుగు ఎక్కువ గా ఉంటె.. వారు చాలా తెలివైన వారు గా ఉంటారట. అలానే, వారు ఎక్కువ గా క్రియేటివ్ గా పని చేస్తారట. మిగతా వేళ్ళ కంటే బొటన వేలు పొట్టి గా ఉన్న అమ్మాయిలైతే ఎన్ని పనులను అయినా., ఏ పని అయినా సునాయాసం గా చేసేస్తారట. అదే బొటన వేలు పక్కన వేలు మిగతా అన్ని వేళ్ళ కంటే పొడవు గా ఉంటె కనుక, అలాంటి అమ్మాయిలలో లీడర్ షిప్ క్వాలిటీస్ ఉంటాయట. ఎలాంటి సమస్య ఎదురైనా ముందుండి నడిపించగలుగుతారట.

వారు డైనమిక్ గా ఉండడం తో పాటు, ఆధిపత్యాన్ని చెలాయిస్తూ ఉంటారు. అదే కాలి రెండో వేలు అన్ని వేళ్ళ కంటే పొట్టి గా ఉంటె.. అలాంటి అమ్మాయిలు బాగా కలివిడి గా ఉంటారట. అందరితో బాగా కలిసిపోతూ, నవ్వుతు ఉంటారట. అదే కాలి మొదటి మూడు వేళ్ళు సమానం గా ఉండి, చివరి రెండు వేళ్ళు చిన్న గా ఉంటె.. ఈ అమ్మాయిలు చాలా దృఢం గా ఉంటారట.

కాలి వేళ్ళ లో నాలుగు సమానం గా ఉండి చివరి వేలు చిన్న గా ఉన్న అమ్మాయిలు కుటుంబానికి అత్యధిక ప్రాముఖ్యతను ఇస్తారట. అదే అన్ని వేళ్ళు పొడుగు గా ఉండి నాలుగో వేలు పొట్టి గా ఉంటె, ఇలాంటి అమ్మాయిలకు ఫ్యామిలీల పట్ల, రిలేషన్ షిప్ల పట్ల పెద్ద గా ఆసక్తి ఉండదట. అందరు ఇలానే ఉంటారని కాదు. జనరల్ గా ఇలాంటి గుర్తుల ద్వారా కొన్ని విషయాలను అంచనా వేసి చెబుతూ ఉంటారు అంతే.

మనం ఎన్నో పద్ధతులను పాటిస్తాం. అందులో కొన్ని పద్ధతులు పాటించడానికి వెనుక ఉన్న కారణం మనకు తెలియకపోవచ్చు. మనం ఏదైనా కొత్త వెహికల్ కొంటే, ముందు చక్రాల కింద నిమ్మకాయలు పెట్టి పోనిచ్చిన తర్వాత బండి వాడడం మొదలు పెడతాము. ఇలా చేయడానికి వెనకాల ఉన్న కారణం మనలో చాలా మందికి తెలియకపోవచ్చు. అసలు అలా కొత్త వాహనం కింద నిమ్మకాయలు ఎందుకు పెడతారో ఇప్పుడు తెలుసుకుందాం.

పూర్వకాలంలో మనకి ఎడ్ల బండ్లు, గుర్రపు బండ్లు ఉండేవి. ఎడ్లు, గుర్రాలు అనేక ప్రదేశాల్లో నడిచేవి. దారిలో రాళ్ళు, రప్పలు, బురద ఇలా ఎన్నో ఎదురవుతాయి. వాటన్నిటి మీద ఇవి నడుస్తాయి. అలా నడుస్తున్నప్పుడు కాళ్లలో ఏవైనా గుచ్చుకొని పుండ్లు పడతాయి. ఆ కాళ్ళ మీద బురద పడితే ఇన్ఫెక్షన్ అయ్యి పురుగులు వస్తాయి.

పురుగులు పడితే బండి సరిగ్గా నడవదు. బండి బాగా నడవడం కోసం, ఎడ్ల చేత, గుర్రాల చేత నిమ్మకాయలు తొక్కించే వారు. నిమ్మకాయలో ఉన్న సిట్రిక్ యాసిడ్ పుండులో ఉన్న బ్యాక్టీరియాను చంపుతుంది. పూర్వకాలం వాళ్లు వెళ్తూ వెళ్తూ బండిని నిమ్మకాయ పైకి ఎక్కించండి అని చెప్పారు. మనం కూడా ఆ పద్ధతిని పాటిస్తున్నాం.

కానీ వాళ్లు ఎడ్ల బండిని, లేదా గుర్రపు బండిని ఉద్దేశించి చెప్పారు. కానీ మనం మాత్రం మామూలు వాహనాలకి కూడా ఈ పద్ధతిని పాటిస్తున్నాం. అంటే రబ్బర్ టైర్లను కూడా నిమ్మకాయ మీదకి ఎక్కిస్తున్నాం. ఇప్పుడు తెలిసిందా వాహనాలను నిమ్మకాయల మీద నుంచి ఎందుకు పోనిస్తారో ?

watch video:

హిందువులు జరుపునే ముఖ్యమైన పండుగలలో వినాయక చవితి ఒకటి. భాద్రపద మాసంలో శుక్ల పక్షంలో వచ్చే చవితి రోజున గణపతి జన్మించాడు. ఆ రోజుననే  హిందువులు భక్తిశ్రద్ధలతో వినాయక చవితిని అత్యంత వైభంగా జరుపుకుంటారు.

వినాయకచవితి రోజున గణేషుని విగ్రహం పెట్టి, పూజ చేస్తారు. అలా 10 రోజుల పాటు గణేష్ ఉత్సవాలు జరుపుకుంటారు. ఈ ఏడాది ఏరోజున వినాయకచవితి జరుపుకుంటారు అనే విషయం పై తీవ్రంగా చర్చలు జరుగుతున్నాయి. మరి ఏ తేదీన వినాయకచవితి పండుగ జరువుతారో? వినాయక చవితి వ్రత విధానం ఏమిటో ఇప్పుడు చూద్దాం..
హిందువులు ఏ శుభ కార్యాన్ని మొదలుపెట్టాలన్నా, ఎలాంటి ఆటంకాలు రాకుండా ముందుగా విఘ్నాధిపతి అయిన గణపతికే తొలిపూజను చేస్తారు. ఆ తరువాతనే శుభకార్యాన్ని మొదలుపెడతారు. గణపతి పుట్టినరోజున వినాయక చవితిని హిందువులంతా భక్తిశ్రద్ధలతో జరుపుకుంటారు. ఈ ఏడాది ఏరోజు జరుపుకోవాలో అనే సందేహం చాలా మందిలో ఉంది. అయితే పండితులు సెప్టెంబర్ 7న వినాయక చవితిని జరుపుకోవాలని చెబుతున్నారు.
పండుగ రోజున తెల్లవారజామున లేచి, ఇంటిని శుభ్రం చేసుకోవాలి. అనంతరం తల స్నానం చేసి, ఉతికిన బట్టలు ధరించాలి. గుమ్మాలకు మామిడి తోరణాలు కట్టాలి. ఈశాన్య లేదా ఉత్తర దిశలో పీటకు పసుపు రాసి పెట్టాలి. ఒక ప్లేట్ లో బియ్యం పోసి, దాని పై తమలపాకులు పెట్టాలి. ఆ తరువాత అగరువత్తులు వెలిగించి, దీపారాధన చేసి,ఈ  మంత్రాన్ని చదువుతూ, పూజను మొదలుపెట్టాలి.
‘ఓం దేవీంవాచ మజనయంత దేవాస్తాం విశ్వరూపా: పశవో వదంతి.. సానో మంద్రేష మూర్జం దుహానాధే నుర్వాగాస్మానుప సుష్టుతైత్తు అయం ముహూర్తస్సుముహూర్తోస్తు’ య శ్శివో నామరూపాభ్యాం యా దేవీ సర్వ మంగళా తయో స్సంస్మరణా త్సుంసాం సర్వతో జయమంగళం’

ఆ తరువాత పీట మీద గణపతి విగ్రహాన్ని పెట్టి, పాలవెల్లికి పసుపు రాసి, బొట్టు పెట్టాలి. గణపతి విగ్రహం తలపై వచ్చేట్టుగా వేలాడకట్టాలి. పత్రి వేసి నాలుగుదిక్కులా పళ్లతో, మొక్కజొన్న కంకులతో అలంకరించాలి. నైవేద్యంగా  ఉండ్రాళ్లు, పాయసం, కుడుములు, మోదకులు, జిల్లెడుకాయలు, గారెలు, పులిహోర వంటి పిండివంటలు రెడీ చేసుకోవాలి. ఇత్తడి లేదా రాగి పాత్రకు పసుపు రాసి, నీళ్లువేసి, పైన కొబ్బరికాయ, జాకెట్టు ముక్కను ఉంచి కలశం పెట్టాలి.
పూజా విధానం..

ఓం కేశవాయ స్వాహా |
ఓం నారాయణాయ స్వాహా |
ఓం మాధవాయ స్వాహా |
ఓం గోవిందాయ నమః | ఓం విష్ణవే నమః |
ఓం మధుసూదనాయ నమః | ఓం త్రివిక్రమాయ నమః |
ఓం వామనాయ నమః | ఓం శ్రీధరాయ నమః |
ఓం హృషీకేశాయ నమః | ఓం పద్మనాభాయ నమః |
ఓం దామోదరాయ నమః | ఓం సంకర్షణాయ నమః |
ఓం వాసుదేవాయ నమః | ఓం ప్రద్యుమ్నాయ నమః |
ఓం అనిరుద్ధాయ నమః | ఓం పురుషోత్తమాయ నమః |
ఓం అథోక్షజాయ నమః | ఓం నారసింహాయ నమః |
ఓం అచ్యుతాయ నమః | ఓం జనార్దనాయ నమః |
ఓం ఉపేంద్రాయ నమః | ఓం హరయే నమః |
ఓం శ్రీ కృష్ణాయ నమః |

దీపారాధనం

(దీపం వెలిగించి గంధం కుంకుమ బొట్టు పెట్టి, ఇది చదివి, నమస్కారం చేయండి)

దీపస్త్వం బ్రహ్మ రూపోసి జ్యోతిషాం ప్రభురవ్యయః |
సౌభాగ్యం దేహి పుత్రాంశ్చ సర్వాన్కామాంశ్చ దేహి మే ||

భో దీప దేవి రూపస్త్వం కర్మ సాక్షీ హ్యవిఘ్నకృత్ |
యావత్పూజాం కరిష్యామి తావత్వం సుస్థిరో భవ ||

దీపారాధన ముహూర్తః సుముహూర్తోఽస్తు ||
పూజార్థే హరిద్రా కుంకుమ విలేపనం కరిష్యే ||

భూతోచ్ఛాటనం 

(అక్షింతలు తీసుకుని ముఖం ఎదురుగా పెట్టుకుని, ఇది చదివి, మీ వెనుక వేసుకోండి)

ఓం ఉత్తిష్ఠంతు భూత పిశాచాః య ఏతే భూమి భారకాః
ఏతేషామవిరోధేన బ్రహ్మకర్మ సమారభే |
అపసర్పన్తు తే భూతా యే భూతా భూమిసంస్థితాః |
యే భూతా విఘ్నకర్తారస్తే గచ్ఛంతు శివాఽజ్ఞయా |

ప్రాణాయామం 

(ప్రాణాయామం చేయండి)

ఓం భూః | ఓం భువః | ఓం సువః | ఓం మహః |
ఓం జనః | ఓం తపః | ఓం సత్యం |
ఓం తత్సవితుర్వరేణ్యం భర్గో దేవస్య ధీమహి ధియో యో నః ప్రచోదయాత్ |
ఓమాపో జ్యోతీ రసోమృతం బ్రహ్మ భూర్భువస్సువరోమ్ |

సంకల్పం

(అక్షింతలు తీసుకుని, ఇది చదివి, నీటితో విడిచిపెట్టండి)

మమ ఉపాత్త సమస్త దురితక్షయ ద్వారా శ్రీ పరమేశ్వరముద్దిశ్య శ్రీ పరమేశ్వర ప్రీత్యర్థం శుభాభ్యాం శుభే శోభనే ముహూర్తే శ్రీ మహావిష్ణోరాజ్ఞయా ప్రవర్తమానస్య అద్య బ్రహ్మణః ద్వితీయ పరార్థే శ్వేతవరాహ కల్పే వైవస్వత మన్వంతరే కలియుగే ప్రథమపాదే జంబూద్వీపే భారతవర్షే భరతఖండే మేరోః దక్షిణ దిగ్భాగే శ్రీశైలస్య ___ ప్రదేశే ___, ___ నద్యోః మధ్య ప్రదేశే లక్ష్మీ నివాస గృహే సమస్త దేవతా బ్రాహ్మణ ఆచార్య హరి హర గురు చరణ సన్నిధౌ అస్మిన్ వర్తమనే వ్యావహరిక చాంద్రమానేన శ్రీ శోభకృతు (2023) నామ సంవత్సరే ఉత్తర/దక్షిణ/పశ్చిమ/ఈశాన్య ఆయనే వర్షఋతౌ భాద్రపద మాసే శుక్ల పక్షే చతుర్ధ్యాం తిథౌ ___ వాసరే ___ నక్షత్రే శుభయోగే శుభకరణ ఏవం గుణ విశేషణ విశిష్టాయాం శుభతిథౌ శ్రీమాన్ ___ గోత్రః ___ నామధేయః (మమ ధర్మపత్నీ సమేతః) మమ/అస్మాకం సహకుటుంబస్య క్షేమ స్థైర్య ధైర్య వీర్య విజయ అభయ ఆయుః ఆరోగ్య ఐశ్వర అభివృద్ధ్యర్థం ధర్మ అర్థ కామ మోక్ష చతుర్విధ పురుషార్థ ఫల సిద్ధ్యర్థం ధన కనక వస్తు వాహన సమృద్ధ్యర్థం సర్వాభీష్ట సిద్ధ్యర్థం శ్రీ వరసిద్ధి వినాయక ప్రీత్యర్థం కల్పోక్తప్రకారేణ యావచ్ఛక్తి ధ్యానావాహనాది షోడశోపచారపూజాం కరిష్యే ||

|| వినాయక పూజా ప్రారంభః ||

ప్రార్థన

భవసంచితపాపౌఘవిధ్వంసనవిచక్షణమ్ |
విఘ్నాంధకారభాస్వంతం విఘ్నరాజమహం భజే ||
ఏకదంతం శూర్పకర్ణం గజవక్త్రం చతుర్భుజమ్ |
పాశాంకుశధరం దేవం ధ్యాయేత్సిద్ధివినాయకమ్ ||
ఉత్తమం గణనాథస్య వ్రతం సంపత్కరం శుభమ్ |
భక్తాభీష్టప్రదం తస్మాద్ధ్యాయేత్తం విఘ్ననాయకమ్ ||

ధ్యానం 
ధ్యాయేద్గజాననం దేవం తప్తకాంచనసన్నిభమ్ |
చతుర్భుజం మహాకాయం సర్వాభరణభూషితమ్ ||
ఓం శ్రీ సిద్ధివినాయక స్వామినే నమః ధ్యాయామి |

ఆవాహనం 
అత్రాగచ్ఛ జగద్వంద్య సురరాజార్చితేశ్వర |
అనాథనాథ సర్వజ్ఞ గౌరీగర్భసముద్భవ ||
ఓం శ్రీ సిద్ధివినాయక స్వామినే నమః ఆవాహయామి |

ఆసనం 
మౌక్తికైః పుష్పరాగైశ్చ నానారత్నైర్విరాజితమ్ |
రత్నసింహాసనం చారు ప్రీత్యర్థం ప్రతిగృహ్యతామ్ ||
ఓం శ్రీ సిద్ధివినాయక స్వామినే నమః ఆసనం సమర్పయామి |

అర్ఘ్యం 
గౌరీపుత్ర నమస్తేఽస్తు శంకరప్రియనందన |
గృహాణార్ఘ్యం మయా దత్తం గంధపుష్పాక్షతైర్యుతమ్ ||
ఓం శ్రీ సిద్ధివినాయక స్వామినే నమః అర్ఘ్యం సమర్పయామి |

పాద్యం 
గజవక్త్ర నమస్తేఽస్తు సర్వాభీష్టప్రదాయక |
భక్త్యా పాద్యం మయా దత్తం గృహాణ ద్విరదానన ||
ఓం శ్రీ సిద్ధివినాయక స్వామినే నమః పాద్యం సమర్పయామి |

ఆచమనీయం 
అనాథనాథ సర్వజ్ఞ గీర్వాణవరపూజిత |
గృహాణాచమనం దేవ తుభ్యం దత్తం మయా ప్రభో ||
ఓం శ్రీ సిద్ధివినాయక స్వామినే నమః ఆచమనీయం సమర్పయామి |

మధుపర్కం 
దధిక్షీరసమాయుక్తం మధ్వాజ్యేన సమన్వితమ్ |
మధుపర్కం గృహాణేదం గజవక్త్ర నమోఽస్తు తే ||
ఓం శ్రీ సిద్ధివినాయక స్వామినే నమః మధుపర్కం సమర్పయామి |

పంచామృత స్నానం 
స్నానం పంచామృతైర్దేవ గృహాణ గణనాయక |
అనాథనాథ సర్వజ్ఞ గీర్వాణగణపూజిత ||
ఓం శ్రీ సిద్ధివినాయక స్వామినే నమః పంచామృత స్నానం సమర్పయామి |

శుద్ధోదక స్నానం 
గంగాదిసర్వతీర్థేభ్య ఆహృతైరమలైర్జలైః |
స్నానం కురుష్య భగవన్నుమాపుత్ర నమోఽస్తు తే ||
ఓం శ్రీ సిద్ధివినాయక స్వామినే నమః శుద్ధోదక స్నానం సమర్పయామి |
స్నానానంతరం ఆచమనీయం సమర్పయామి |

వస్త్రం 
రక్తవస్త్రద్వయం చారు దేవయోగ్యం చ మంగళమ్ |
శుభప్రద గృహాణ త్వం లంబోదర హరాత్మజ ||
ఓం శ్రీ సిద్ధివినాయక స్వామినే నమః వస్త్రయుగ్మం సమర్పయామి |

యజ్ఞోపవీతం
రాజతం బ్రహ్మసూత్రం చ కాంచనం చోత్తరీయకమ్ |
గృహాణ దేవ సర్వజ్ఞ భక్తానామిష్టదాయక ||
ఓం శ్రీ సిద్ధివినాయక స్వామినే నమః యజ్ఞోపవీతం సమర్పయామి |

గంధం
చందనాగరు కర్పూర కస్తూరీ కుంకుమాన్వితమ్ |
విలేపనం సురశ్రేష్ఠ ప్రీత్యర్థం ప్రతిగృహ్యతామ్ ||
ఓం శ్రీ సిద్ధివినాయక స్వామినే నమః శ్రీగంధాన్ ధారయామి |

అక్షతాన్
అక్షతాన్ ధవళాన్ దివ్యాన్ శాలీయాంస్తండులాన్ శుభాన్ |
గృహాణ పరమానంద శంభుపుత్ర నమోఽస్తు తే ||
ఓం శ్రీ సిద్ధివినాయక స్వామినే నమః అలంకరణార్థం అక్షతాన్ సమర్పయామి |

పుష్పాణి
సుగంధాని చ పుష్పాణి జాతీకుందముఖాని చ |
ఏకవింశతిపత్రాణి సంగృహాణ నమోఽస్తు తే ||
ఓం శ్రీ సిద్ధివినాయక స్వామినే నమః పుష్పైః పూజయామి |

అథాంగపూజా

ఓం పార్వతీనందనాయ నమః | పాదౌ పూజయామి (పాదములను) |
ఓం గణేశాయ నమః | గుల్ఫౌ పూజయామి (చీలమండను) |
ఓం జగద్ధాత్రే నమః | జంఘే పూజయామి (మోకాలుక్రింద) |
ఓం జగద్వల్లభాయ నమః | జానునీ పూజయామి (మోకాలు చిప్ప) |
ఓం ఉమాపుత్రాయ నమః | ఊరూ పూజయామి (తొడలను) |
ఓం వికటాయ నమః | కటిం పూజయామి (నడుమును పూజింపవలెను) |
ఓం గుహాగ్రజాయ నమః | గుహ్యం పూజయామి (మర్మ స్థానములను) |
ఓం మహోత్తమాయ నమః | మేఢ్రం పూజయామి |
ఓం నాథాయ నమః | నాభిం పూజయామి (బొడ్డును) |
ఓం ఉత్తమాయ నమః | ఉదరం పూజయామి (పొట్టను) |
ఓం వినాయకాయనమః | వక్షఃస్థలం పూజయామి (ఛాతిని) |
ఓం పాశచ్ఛిదేనమః | పార్శ్వే పూజయామి (పక్కలను) |
ఓం హేరంబాయ నమః | హృదయం పూజయామి (హృదయము) |
ఓం కపిలాయనమః | కంఠం పూజయామి (కంఠమును) |
ఓం స్కందాగ్రజాయ నమః | స్కంధౌ పూజయామి (భుజములను) |
ఓం హరసుతాయ నమః | హస్తౌ పూజయామి (చేతులను) |
ఓం బ్రహ్మచారిణే నమః | బాహున్ పూజయామి (బాహువులను) |
ఓం సుముఖాయ నమః | ముఖం పూజయామి (ముఖమును) |
ఓం ఏకదంతాయ నమః | దంతౌ పూజయామి (దంతములను) |
ఓం విఘ్ననేత్రే నమః | నేత్రే పూజయామి (కన్నులను) |
ఓం శూర్పకర్ణాయనమః | కర్ణౌ పూజయామి (చెవులను) |
ఓం ఫాలచంద్రాయనమః | లలాటం పూజయామి (నుదురును) |
ఓం నాగాభరణాయనమః | నాసికాం పూజయామి (ముక్కును) |
ఓం చిరంతనాయ నమః | చుబుకం పూజయామి (గడ్డము క్రింది భాగమును) |
ఓం స్థూలోష్ఠాయ నమః | ఓష్ఠౌ పూజయామి (పై పెదవిని) |
ఓం గళన్మదాయ నమః | గండే పూజయామి (గండమును) |
ఓం కపిలాయ నమః | కచాన్ పూజయామి (శిరస్సు పై రోమములున్న భాగమును) |
ఓం శివప్రియాయై నమః | శిరః పూజయామి (శిరస్సును) |
ఓం సర్వమంగళాసుతాయ నమః | సర్వాణ్యంగాని పూజయామి (సర్వ అవయవములను) |

ఏకవింశతి పత్ర పూజ (21 ఆకులు)

ఓం ఉమాపుత్రాయ నమః | మాచీపత్రం సమర్పయామి (దర్భ) |
ఓం హేరంబాయ నమః | బృహతీపత్రం సమర్పయామి (నేలములక) |
ఓం లంబోదరాయ నమః | బిల్వపత్రం సమర్పయామి (మారేడు) |
ఓం ద్విరదాననాయ నమః | దూర్వాపత్రం సమర్పయామి (గరిక) |
ఓం ధూమకేతవే నమః | ధత్తూరపత్రం సమర్పయామి (ఉమ్మెత్త) |
ఓం బృహతే నమః | బదరీపత్రం సమర్పయామి (రేగు) |
ఓం అపవర్గదాయ నమః | అపామార్గ పత్రం సమర్పయామి (ఉత్తరేణి) |
ఓం ద్వైమాతురాయ నమః | తులసీపత్రం సమర్పయామి (తులసి) |
ఓం చిరంతనాయ నమః | చూతపత్రం సమర్పయామి (మామిడి ఆకు) |
ఓం కపిలాయ నమః | కరవీరపత్రం సమర్పయామి (గన్నేరు) |
ఓం విష్ణుస్తుతాయ నమః | విష్ణుక్రాంత పత్రం సమర్పయామి (నీలంపువ్వుల చెట్టు ఆకు) |
ఓం ఏకదంతాయ నమః | దాడిమీపత్రం సమర్పయామి (దానిమ్మ) |
ఓం అమలాయ నమః | ఆమలకీపత్రం సమర్పయామి (దేవదారు) |
ఓం మహతే నమః | మరువక పత్రం సమర్పయామి (మరువము) |
ఓం సింధూరాయ నమః | సింధువార పత్రం సమర్పయామి (వావిలి) |
ఓం గజాననాయ నమః | జాతీ పత్రం సమర్పయామి (జాజిపత్రి) |
ఓం గండగళన్మదాయ నమః | గండవీ పత్రం సమర్పయామి (తెల్లగరికె) |
ఓం శంకరప్రియాయ నమః | శమీ పత్రం సమర్పయామి (జమ్మి) |
ఓం భృంగరాజత్కటాయ నమః | అశ్వత్థ పత్రం సమర్పయామి (రావి) |
ఓం అర్జునదంతాయ నమః | అర్జునపత్రం సమర్పయామి (మద్ది) |
ఓం అర్కప్రభాయ నమః | అర్క పత్రం సమర్పయామి (జిల్లేడు) |

ఏకవింశతి పుష్ప పూజ – (21 పుష్పాలు)

ఓం పంచాస్య గణపతయే నమః | పున్నాగ పుష్పం సమర్పయామి |
ఓం మహా గణపతయే నమః | మందార పుష్పం సమర్పయామి |
ఓం ధీర గణపతయే నమః | దాడిమీ పుష్పం సమర్పయామి |
ఓం విష్వక్సేన గణపతయే నమః | వకుళ పుష్పం సమర్పయామి |
ఓం ఆమోద గణపతయే నమః | అమృణాళ(తామర) పుష్పం సమర్పయామి |
ఓం ప్రమథ గణపతయే నమః | పాటలీ పుష్పం సమర్పయామి |
ఓం రుద్ర గణపతయే నమః | ద్రోణ పుష్పం సమర్పయామి |
ఓం విద్యా గణపతయే నమః | ధత్తూర పుష్పం సమర్పయామి |
ఓం విఘ్న గణపతయే నమః | చంపక పుష్పం సమర్పయామి |
ఓం దురిత గణపతయే నమః | రసాల పుష్పం సమర్పయామి |
ఓం కామితార్థప్రద గణపతయే నమః | కేతకీ పుష్పం సమర్పయామి |
ఓం సమ్మోహ గణపతయే నమః | మాధవీ పుష్పం సమర్పయామి |
ఓం విష్ణు గణపతయే నమః | శమ్యాక పుష్పం సమర్పయామి |
ఓం ఈశ గణపతయే నమః | అర్క పుష్పం సమర్పయామి |
ఓం గజాస్య గణపతయే నమః | కల్హార పుష్పం సమర్పయామి |
ఓం సర్వసిద్ధి గణపతయే నమః | సేవంతికా పుష్పం సమర్పయామి |
ఓం వీర గణపతయే నమః | బిల్వ పుష్పం సమర్పయామి |
ఓం కందర్ప గణపతయే నమః | కరవీర పుష్పం సమర్పయామి |
ఓం ఉచ్ఛిష్ఠ గణపతయే నమః | కుంద పుష్పం సమర్పయామి |
ఓం బ్రహ్మ గణపతయే నమః | పారిజాత పుష్పం సమర్పయామి |
ఓం జ్ఞాన గణపతయే నమః | జాతీ పుష్పం సమర్పయామి |

ఏకవింశతి దూర్వాయుగ్మ పూజా – (రెండు దళములు కలిసిన గరిక)

ఓం గణాధిపాయ నమః | దూర్వాయుగ్మం సమర్పయామి |
ఓం పాశాంకుశధరాయ నమః | దూర్వాయుగ్మం సమర్పయామి |
ఓం ఆఖువాహనాయ నమః | దూర్వాయుగ్మం సమర్పయామి |
ఓం వినాయకాయ నమః | దూర్వాయుగ్మం సమర్పయామి |
ఓం ఈశపుత్రాయ నమః | దూర్వాయుగ్మం సమర్పయామి |
ఓం సర్వసిద్ధిప్రదాయ నమః | దూర్వాయుగ్మం సమర్పయామి |
ఓం ఏకదంతాయ నమః | దూర్వాయుగ్మం సమర్పయామి |
ఓం ఇభవక్త్రాయ నమః | దూర్వాయుగ్మం సమర్పయామి |
ఓం మూషకవాహనాయ నమః | దూర్వాయుగ్మం సమర్పయామి |
ఓం కుమారగురవే నమః | దూర్వాయుగ్మం సమర్పయామి |
ఓం కపిలవర్ణాయ నమః | దూర్వాయుగ్మం సమర్పయామి |
ఓం బ్రహ్మచారిణే నమః | దూర్వాయుగ్మం సమర్పయామి |
ఓం మోదకహస్తాయ నమః | దూర్వాయుగ్మం సమర్పయామి |
ఓం సురశ్రేష్ఠాయ నమః | దూర్వాయుగ్మం సమర్పయామి |
ఓం గజనాసికాయ నమః | దూర్వాయుగ్మం సమర్పయామి |
ఓం కపిత్థఫలప్రియాయ నమః | దూర్వాయుగ్మం సమర్పయామి |
ఓం గజముఖాయ నమః | దూర్వాయుగ్మం సమర్పయామి |
ఓం సుప్రసన్నాయ నమః | దూర్వాయుగ్మం సమర్పయామి |
ఓం సురాగ్రజాయ నమః | దూర్వాయుగ్మం సమర్పయామి |
ఓం ఉమాపుత్రాయ నమః | దూర్వాయుగ్మం సమర్పయామి |
ఓం స్కందప్రియాయ నమః | దూర్వాయుగ్మం సమర్పయామి |

ఓం శ్రీ సిద్ధివినాయక స్వామినే నమః నానావిధ పత్ర పుష్పాణి సమర్పయామి |

అష్టోత్తరశతనామ పూజ

శ్రీ వినాయక అష్టోత్తరశతనామావళీ | (అష్టోత్రం చదవండి)

ఓం శ్రీ సిద్ధివినాయక స్వామినే నమః అష్టోత్తరశతనామ పూజాం సమర్పయామి |

ధూపం
దశాంగం గుగ్గులోపేతం సుగంధి సుమనోహరమ్ |
ఉమాసుత నమస్తుభ్యం గృహాణ వరదో భవ ||
ఓం శ్రీ సిద్ధివినాయక స్వామినే నమః ధూపమాఘ్రాపయామి |

దీపం
సాజ్యం త్రివర్తిసంయుక్తం వహ్నినా ద్యోతితం మయా |
గృహాణ మంగళం దీపం ఈశపుత్ర నమోఽస్తు తే ||
ఓం శ్రీ సిద్ధివినాయక స్వామినే నమః దీపం దర్శయామి |

నైవేద్యం
సుగంధాన్ సుకృతాంశ్చైవ మోదకాన్ ఘృత పాచితాన్ |
నైవేద్యం గృహ్యతాం దేవ చణముద్గైః ప్రకల్పితాన్ ||
భక్ష్యం భోజ్యం చ లేహ్యం చ చోష్యం పానీయమేవ చ |
ఇదం గృహాణ నైవేద్యం మయా దత్తం వినాయక ||
ఓం శ్రీ సిద్ధివినాయక స్వామినే నమః నైవేద్యం సమర్పయామి |

తాంబూలం
పూగీఫలసమాయుక్తం నాగవల్లీదళైర్యుతమ్ |
కర్పూరచూర్ణసంయుక్తం తాంబూలం ప్రతిగృహ్యతామ్ ||
ఓం శ్రీ సిద్ధివినాయక స్వామినే నమః తాంబూలం సమర్పయామి |
తాంబూల చర్వణానంతరం ఆచమనీయం సమర్పయామి |

నీరాజనం
ఘృతవర్తి సహస్రైశ్చ కర్పూరశకలైస్తథా |
నీరాజనం మయా దత్తం గృహాణ వరదో భవ ||
ఓం శ్రీ సిద్ధివినాయక స్వామినే నమః నీరాజనం సమర్పయామి |
నీరాజనానంతరం ఆచమనీయం సమర్పయామి |

మంత్రపుష్పం
గణాధిప నమస్తేఽస్తు ఉమాపుత్రాఘనాశన |
వినాయకేశతనయ సర్వసిద్ధిప్రదాయక ||
ఏకదంతైకవదన తథా మూషకవాహన |
కుమారగురవే తుభ్యమర్పయామి సుమాంజలిమ్ ||
ఓం శ్రీ సిద్ధివినాయక స్వామినే నమః మంత్రపుష్పం సమర్పయామి |

ప్రదక్షిణం
ప్రదక్షిణం కరిష్యామి సతతం మోదకప్రియ |
మద్విఘ్నం హరయే శీఘ్రం భక్తానామిష్టదాయక ||
ఆఖువాహన దేవేశ విశ్వవ్యాపిన్ వినాయక |
ప్రదక్షిణం కరోమి త్వాం ప్రసీద వరదో భవ ||
యానికాని చ పాపాని జన్మాంతరకృతాని చ |
తాని తాని ప్రణశ్యంతి ప్రదక్షిణ పదే పదే ||
పాపోఽహం పాపకర్మాఽహం పాపాత్మా పాపసంభవః |
త్రాహి మాం కృపయా దేవ శరణాగతవత్సల ||
అన్యథా శరణం నాస్తి త్వమేవ శరణం మమ |
తస్మాత్కారుణ్య భావేన రక్ష రక్ష వినాయక ||
ఓం శ్రీ సిద్ధివినాయక స్వామినే నమః ఆత్మప్రదక్షిణ నమస్కారాన్ సమర్పయామి |

సాష్టాంగ నమస్కారం
నమో నమో గణేశాయ నమస్తే విశ్వరూపిణే |
నిర్విఘ్నం కురు మే కామం నమామి త్వాం గజాననా ||
అగజానన పద్మార్కం గజానన మహర్నిశమ్ |
అనేకదం తం భక్తానాం ఏకదంతముపాస్మహే ||
నమస్తే భిన్నదంతాయ నమస్తే హరసూనవే |
మమాభీష్టప్రదో భూయో వినాయక నమోఽస్తు తే ||
ఓం శ్రీ సిద్ధివినాయక స్వామినే నమః సాష్టాంగ నమస్కారం సమర్పయామి |

ప్రార్థన
ప్రసీద దేవదేవేశ ప్రసీద గణనాయక |
ఈప్సితం మే వరం దేహి పరత్ర చ పరాంగతిమ్ ||
వినాయక వరం దేహి మహాత్మన్ మోదకప్రియ |
అవిఘ్నం కురు మే దేవ సర్వకార్యేషు సర్వదా ||
ఓం శ్రీ సిద్ధివినాయక స్వామినే నమః ప్రార్థన నమస్కారాన్ సమర్పయామి |

రాజోపచార పూజా
ఓం శ్రీ సిద్ధివినాయక స్వామినే నమః | ఛత్రమాచ్ఛాదయామి |
ఓం శ్రీ సిద్ధివినాయక స్వామినే న

మః | చామరైర్వీజయామి |
ఓం శ్రీ సిద్ధివినాయక స్వామినే నమః | గీతం శ్రావయామి |
ఓం శ్రీ సిద్ధివినాయక స్వామినే నమః | నృత్యం దర్శయామి |
ఓం శ్రీ సిద్ధివినాయక స్వామినే నమః | వాద్యం ఘోషయామి |
ఓం శ్రీ సిద్ధివినాయక స్వామినే నమః | ఆందోళికాన్ ఆరోహయామి |
ఓం శ్రీ సిద్ధివినాయక స్వామినే నమః | అశ్వాన్ ఆరోహయామి |
ఓం శ్రీ సిద్ధివినాయక స్వామినే నమః | గజాన్ ఆరోహయామి |
ఓం శ్రీ సిద్ధివినాయక స్వామినే నమః | సమస్త రాజోపచారాన్ దేవోపచారాన్ సమర్పయామి |

పునరర్ఘ్యం
అర్ఘ్యం గృహాణ హేరంబ వరప్రద వినాయక |
గంధపుష్పాక్షతైర్యుక్తం భక్త్యా దత్తం మయా ప్రభో ||
ఓం శ్రీ సిద్ధివినాయక స్వామినే నమః యిదమర్ఘ్యం యిదమర్ఘ్యం యిదమర్ఘ్యమ్ |

నమస్తుభ్యం గణేశాయ నమస్తే విఘ్ననాయక |
పునరర్ఘ్యం ప్రదాస్యామి గృహాణ గణనాయక ||
ఓం శ్రీ సిద్ధివినాయక స్వామినే నమః యిదమర్ఘ్యం యిదమర్ఘ్యం యిదమర్ఘ్యమ్ |

నమస్తే భిన్నదంతాయ నమస్తే హరసూనవే |
యిదమర్ఘ్యం ప్రదాస్యామి గృహాణ గణనాయక ||
ఓం శ్రీ సిద్ధివినాయక స్వామినే నమః యిదమర్ఘ్యం యిదమర్ఘ్యం యిదమర్ఘ్యమ్ |

గౌర్యంగమలసంభూత స్వామి జ్యేష్ఠ వినాయక |
గణేశ్వర గృహాణార్ఘ్యం గజానన నమోఽస్తు తే ||
ఓం శ్రీ సిద్ధివినాయక స్వామినే నమః యిదమర్ఘ్యం యిదమర్ఘ్యం యిదమర్ఘ్యమ్ |

సమర్పణం
యస్య స్మృత్యా చ నామోక్త్యా తపః పూజా క్రియాదిషు |
న్యూనం సంపూర్ణతాం యాతి సద్యో వందే గజాననమ్ ||
మంత్రహీనం క్రియాహీనం భక్తిహీనం వినాయక |
యత్పూజితం మయా దేవ పరిపూర్ణం తదస్తు తే ||

అనయా ధ్యానావహనాది షోడశోపచార పూజయా భగవాన్ సర్వాత్మకః శ్రీ సిద్ధి వినాయకః స్వామి సుప్రీతో సుప్రసన్నో వరదో భవంతు |
వినాయక వ్రత కథ:

మున్ను నైమిశారణ్యంబున సత్రయాగంబుచేయు శౌనకాదిమహర్షులకు సకలకథావిశారదుడగు సూతమహాముని యొకనాడు విఘ్నేశ్వరోత్పత్తియు, చంద్రదర్శన దోషకారణంబును, శాపమోక్షప్రకారంబును చెప్పదొడంగెను.

గజాసుర వృత్తాంతం

భక్తుడైన గజాసురుడు పరమశివుడిని తన ఉదరం లో ఉంచుకుంటాడు కదా.. అతనిని విడిపించడానికి విష్ణువు గంగిరెద్దు నాటకం ఆడతాడు. ఎట్టకేలకు గజాననుడు కూడా శివుడిని విడిచిపెట్టాడు ఒప్పుకుంటాడు. ఐతే.. ఈ విషయం తెలిసిన పార్వతి చాలా సంతోషిస్తుంది. భర్త రాక కోసం ఎదురుచూస్తూ ఉంటుంది.

వినాయకోత్పత్తి

స్నానానికి వెళ్ళబోతూ.. పసుపు ముద్దతో వినాయకుడిని చేసి ఒక చోట ఉంచుతుంది. తాను వచ్చే వరకు కాపలా గా ఉండమని చెబుతుంది. ఆ సమయం లోనే శివుడు ఇంటికి వస్తాడు. ఐతే ఆ బాలుడు శివుడిని అడ్డగిస్తాడు. దీనితో శివుడు కోపగించి వినాయకుని శిరస్సుని ఖండిస్తాడు. ఆ తరువాత పార్వతి దేవి వచ్చి జరిగినది తెలుసుకుని దుఃఖిస్తుంది. తన బాలుడిని తెచ్చి ఇవ్వాలని కోరుతుంది. దీనితో.. పరమేశ్వరుడు బాధపడి.. తాను బయటకు రావడం వలన చనిపోయిన గజాసురుని తలని తీసుకొచ్చి వినాయకుడికి అమర్చి తిరిగి ప్రాణం పోస్తాడు. అందుకే వినాయకుడిని గజాననుడు అని కూడా పిలుస్తారు.

విఘ్నేశాధిపత్యము

ఆ తరువాత కుమారస్వామి కూడా జన్మిస్తారు. వీరిద్దరూ చక్కగా ఉండేవారు. ఐతే.. సైన్యాధిపతి గా ఎవరిని నియమించాలి అన్న ప్రశ్న ఉదయిస్తుంది. దీనితో శివుడు ఆ కుమారులిద్దరికి ఓ పరీక్ష పెడతాడు. ఎవరైతే.. భూలోకం లో అన్ని పుణ్య నదులలో స్నానం చేసి వస్తారో.. వారే సైన్యాధ్యక్ష పదవి కి అర్హులని శివుడు చెబుతాడు. శివుడు చెప్పగానే.. కుమారస్వామి తన నెమలి వాహనం పై వెళ్ళిపోతాడు. ఐతే.. వినాయకుడు దుఃఖించి స్వామీ.. నా పరిస్థితి తెలిసినా ఇట్లు ఆనతి ఇవ్వడం తగునా అని ప్రశ్నిస్తాడు. అప్పుడు శివుడు తరుణోపాయం చెబుతాడు. తనను ధ్యానిస్తూ.. తల్లి తండ్రుల చుట్టూ మూడు ప్రదక్షిణాలు చేయమని చెబుతాడు. గణపతి అలానే తల్లితండ్రులను ధ్యానిస్తూ ప్రదక్షిణాలు చేస్తూ ఉంటాడు.

అక్కడ కుమారస్వామి గంగ, యమునా, నర్మదా వంటి నదులలో స్నానం చేయడానికి వెళ్ళినప్పుడు.. అప్పటికే వినాయకుడు స్నానం చేసి ఎదురు వస్తున్నట్లు కనిపించేది. అన్నీ నదులలోను స్నానం పూర్తి చేసుకున్న కుమారస్వామి తిరిగి కైలాసం చేరేసరికి గణపతి అప్పటికే అక్కడికి వచ్చేసినట్లు కనిపిస్తాడు. దీనితో అన్నగారి వద్దకు వచ్చి.. అన్నయ్యా.. మీ శక్తిని తక్కువ గా అంచనా వేసాను.. ఈ పదవి కి మీరే అర్హులని సెలవిస్తాడు. ఇక పరమేశ్వరుడు వినాయకుడిని విఘ్నాధిపతి గా నియమిస్తాడు.

ఋషిపత్నులకు నిరాపనింద కలుగుట

ఆ సమయంబున సప్తమహర్షులు యజ్ఞంబుచేయుచు తమ భార్యలతో అగ్నికి ప్రదక్షిణము చేయుచుండిరి. అగ్నిదేవుడు ఋషిపత్నులను జూచి మోహించి శాపభయంబున అశక్తుడై క్షీణించుచుండ నయ్యది అగ్ని భార్యయగు స్వాహాదేవి గ్రహించి అరుంధతి రూపముదక్క తక్కిన ఋషిపత్నుల రూపము తానే దాల్చి పతికి ప్రియంబుసేయ, ఋషులద్దానిం గనుంగొని అగ్నిదేవునితో నున్నవారు తమభార్యలేయని శంకించి ఋషులు తమ భార్యలను విడనాడిరి. పార్వతి శాపానంతరము ఋషిపత్నులు చంద్రుని చూచుటచే వీరికిట్టి నిరాపనింద కలిగినది.

దేవతలును, మునులును ఋషిపత్నుల యాపద పరమేష్ఠికి దెల్ప నాతండు సర్వజ్ఞుడగుటచే అగ్నిహోత్రుని భార్య ఋషిపత్నుల రూపంబుదాల్చి వచ్చుట దెల్పి సప్తమహర్షులను సమాధానపరచి వారితోగూడ బ్రహ్మ కైలాసంబునకేతెంచి ఉమామహేశ్వరుల సేవించి మృతుండై పడియున్న విఘ్నేశ్వరుని బ్రతికించి ముదంబుగూర్చె. అంత దేవాదులు “ఓ దేవీ! పార్వతీ! నీవొసంగిన శాపంబున లోకంబులకెల్ల కీడువాటిల్లెగాన దాని నుపసంహరింపు”మని ప్రార్థింప

పార్వతి సంతుష్టాంతరంగయె కుమారునిజేరదీసి ముద్దాడి “ఏదినంబున విఘ్నేశ్వరుని చూచి చంద్రుడు నవ్వె నాదినంబున చంద్రుని జూడరాదు” అని శాపావకాశం బొసంగె. అంత బ్రహ్మాదిదేవతలు మున్నగువారు సంతసించుచు తమ నివాసంబులకేగి, భాద్రపద శుద్ధ చతుర్థీయందు మాత్రము చంద్రునింజూడక జాగరూకులై సుఖంబుగ నుండిరి. ఇట్లు కొంతకాలంబు గడచె.

శమంతకోపాఖ్యానము

ద్వాపర యుగం లో.. ద్వారకలో శ్రీ కృష్ణుడు వినాయక చవితి రోజున అందరికి చాటింపు వేయించాడు. ఈరోజు గణేష్ చతుర్థి కావున ఎవరు చంద్రుని చూడవద్దని చెప్పాడు. ఆరోజు సాయం కాలానికి ఆవునుంచి పాలు పితుకుతు.. పాలల్లో చంద్రుని చూస్తాడు. అయ్యో అందరికి చెప్పి.. నేనే చూసానే.. ఇప్పుడు ఎలాంటి నిందలు వస్తాయో అని శ్రీ కృష్ణుడు అనుకుంటూ ఉంటాడు.

ఓ సారి సత్రాజిత్తు వద్ద ఉన్న శ్యమంతకమణిని శ్రీకృష్ణుడు చూస్తాడు. అది బాగుందని.. తనకు ఇవ్వమని అడుగుతాడు. అందుకు సత్రాజిత్తు అంగీకరించలేదు. దీనితో.. కృష్ణుడు దాని గురించి మరిచిపోతాడు. ఓ రోజు సత్రాజిత్తు కు తెలియకుండా.. అతని తమ్ముడు ఆ మణిని మెడలో ధరించి అడవికి వేటకు వెళ్తాడు. కానీ తిరిగి రాలేకపోతాడు. ఈ క్రమం లో మణి కోసమే శ్రీ కృష్ణుడు తన తమ్ముడిని హత్య చేయించి ఉంటాడు అని సత్రాజిత్తు భావిస్తాడు. ఇది క్రమం గా ప్రచారం అయ్యి కృష్ణుడి చెవిన పడుతుంది. వినాయక చవితి రోజున చంద్రుని చూడడం వల్లనే తనపై ఇటువంటి నీలాపనింద వచ్చిందని కృష్ణుడు తలుస్తాడు.

వెంటనే సత్రాజిత్తు వద్దకు వెళ్లి.. శ్యమంతక మణి తన వద్ద లేదని.. అది ఏమైందో తెలుసుకుని.. ఆధారాలతో సహా చూపిస్తానని శపధం చేస్తాడు. కృష్ణుడు కూడా అడవికి వెళ్లి సత్రాజిత్తు తమ్ముడి కోసం వెతుకుతాడు. ఆ మార్గం మధ్యలో సత్రాజిత్తు కళేబరం, ఆ పక్కనే ఓ సింహం కళేబరం, కొద్దీ గా దూరం గా ఎలుగుబంటి అడుగు జాడలు కనిపిస్తాయి. మణి కోసమే సింహం దాడి చేసి ఉంటుందని.. ఆ సింహాన్ని, సత్రాజిత్తుని ఎలుగుబంటి చంపేసి మణిని తీసుకుని వెళ్ళుంటుందని కృష్ణుడు అర్ధం చేసుకుంటాడు. ఆ ఎలుగు బంటి అడుగులు పడిన వైపుగా వెళతాడు.

అక్కడ ఉయ్యాలకు ఈ మణి కట్టబడి ఉంటుంది. ఆ ఉయ్యాలలో ఓ పాపాయి ఉంటుంది. ఈ మణిని చూసి ఆడుకుంటూ ఉంటుంది. కృష్ణుడు అక్కడకు వెళ్లి మణిని తీసుకుంటాడు. దానితో ఆ పిల్ల ఏడవడం మొదలుపెడుతుంది. వెంటనే ఎలుగుబంటి రూపం లో ఉన్న జాంబవంతుడు అక్కడకు వచ్చి ఆ మణి కోసం కృష్ణుడితో యుద్ధం చేస్తాడు. ఆ యుద్ధం లో జాంబవంతుడు ఓడిపోతాడు. తన కుమార్తె అయిన జాంబవతిని ఇచ్చి కృష్ణుడికి వివాహం చేసి.. ఆ మణిని కూడా కృష్ణుడికే ఇచ్చేస్తాడు.

ఆ తరువాత కృష్ణుడు ఆ మణిని తీసుకుని సత్రాజిత్తు వద్దకు వస్తాడు. జరిగినదంతా వివరిస్తాడు. కృష్ణుడిపై అట్టి నీలాపనిందను వేసినందుకు బాధపడి.. ఆ మణి నాకు వద్దు అంటూ కృష్ణుడిని ఉంచుకోమని ఇచ్చేస్తాడు. తన కుమార్తె ఐన సత్య భామ ను కూడా కృష్ణుడికే ఇచ్చి పెళ్లి జరిపిస్తాడు. ఆ తరువాత సాధుపుంగవులంతా.. కృష్ణుడి వద్దకు చేరి.. అయ్యా మీరు సమర్థులు కనుక మీ పై వచ్చిన నీలాపనిందను పోగొట్టుకున్నారు. మరి మాలాంటి సామాన్యులకు ఏదీ దారి అని అడుగుతారు. అప్పుడు శ్రీ కృష్ణుడు ఎవరైతే వినాయక చతుర్థి రోజు వినాయకుడిని పూజించి.. ఈ కథను చదువుకుంటారో.. వారికి ఎటువంటి నీలాపనిందలు ఉండవు అని కృష్ణుడు సెలవిస్తాడు. అప్పటి నుంచి వినాయక చతుర్థి రోజు పూజ చేసుకుని కథ చదువుకోవడం ఆనవాయితీ గా వస్తోంది.

గమనిక : చంద్రదోష పరిహారార్థము ఈ శ్లోకము చెప్పుకొని అక్షతలు వేసుకొనవలెను.

సింహః ప్రసేనమవధీత్ సింహో జాంబవతా హతః |
సుకుమారకమారోదీః తపహ్యేష శమంతకః ||

సర్వేజనాస్సుఖినోభవంతు |

Also Read: “కృష్ణుడి” ద్వారకా ఉందనడానికి సాక్షాలు ఇవే..!

 

స్త్రీకి పతిసేవకి మించిన పరమార్థం లేదని పురాణాలు చెబుతున్నాయి. ఆమె పాతివ్రత్యమే సదా ఆమెనీ, ఆమె కుటుంబాన్ని రక్షిస్తూ ఉంటుందని చెప్పబడుతోంది. అయితే మన పురాణాల ప్రకారం అనేకమంది పతివ్రతలు ఉన్నారు. వారిలో ఒకరే ద్రౌపది. మహాభారతంలో కీలక పాత్రధారి ద్రౌపది. ఈమె ద్రుపదుని కుమార్తె.

సంతానం కోసం ద్రుపదుడు నిర్వహించిన యఙ్ఞం నుంచి ధ్రుష్టద్యుమ్నుడు, ద్రౌపది జన్మించారు. అయితే ఈమె పాండవులు అయిదుగురిని పెళ్లాడింది. అయితే పతివ్రత అంటే పతియే దైవంగా భావించే భార్య.అంటే భర్త తప్ప పర పురుషులను ఎరుగని భార్య.సాధారణంగా భర్త అంటే ఒక్కరే ఉంటారు కాబట్టి ఒక్క పురుషునితోనే సంసార బంధం ఉన్న స్త్రీని పతివ్రత అంటారు. మరి ద్రౌపదిని ఎందుకు ఈ జాబితాలో చేర్చారో ఇప్పుడు తెలుసుకుందాం..

 

ఇంద్రుడే ఐదు రూపాలుగా పాండవులుగా జన్మించాడు.అతని భార్య శచీదేవి ద్రౌపదిగా జన్మించింది. అంటే పాండవులు ఐదుగురు కలిస్తేనే ఇంద్రుడు. అయితే పంచపాండవులు, ద్రౌపది వీరందరూ అయోనిజులే. నవమాసాలు మాతృ గర్భంలో ఉండి యోనిజులుగా జన్మించిన వారు కాదు. దీని వెనుక కథేంటంటే.. త్వష్ట్రప్రజాపతి కుమారుడైన ‘త్రిశిరుని ’ ఇంద్రుడు సంహరించాడు.ఆ కారణంగా ఇంద్రునికి బ్రహ్మహత్య పాతకం సంక్రమించి స్వర్గలోకాధిపత్యార్హతను కోల్పోయాడు.

అప్పుడు ఇంద్రుడు దేవగురువు అయిన బృహస్పతిని కలిసి బ్రహ్మహత్య పాతకం పోయే మార్గం చెప్పమని అర్థించాడు. అప్పుడు ఆయన ఇంద్రుడ్ని తపస్సు చెయ్యమని చెబుతాడు. అయితే ఆ సమయంలో దైవీకశక్తులు ఏవీ తోడుగా ఉండవు కాబట్టి పంచ ప్రాణశక్తులలో నాలుగు ప్రాణశక్తులను నమ్మకమైన మిత్రుల దగ్గర దాచి ఉంచామని చెబుతాడు. గురుదేవుని ఆదేశంతో మహేంద్రుడు తన నాలుగు ప్రాణశక్తులను యముడు, వాయువు, అశ్వినీదేవతల దగ్గర దాచి తపస్సు చేస్తాడు.

ఆ తర్వాత ఇంద్రుడు తమ దగ్గర ఉన్న మహేంద్ర ప్రాణశక్తులను అనుగ్రహించగా ధర్మజ, భీమ, అర్జునులు జన్మించారు. ఇక మాద్రి ప్రార్థనకు ప్రసన్నులైన అశ్వినీదేవతలు తమ దగ్గరున్న మహేంద్ర ప్రాణశక్తులను అనుగ్రహించగా.. నకుల,సహదేవులు జన్మించారు. తన భర్త అయిన మహేంద్రుడు ఐదురూపాలతో భూలోకంలో జన్మించాడు అని తెలుసుకున్న శచీదేవి..యఙ్ఞ కుండం నుంచి ద్రౌపతిగా జన్మించి, పంచపాండవులకు అర్థాంగి అయింది. అందుకే ఆమె పంచ కన్యలలో ఒకరిగా.. పతివ్రతగా పేరు గాంచారు.

మనిషికి శానిటేషన్ ఫెసిలిటీ అనేది కనీస అవసరం. వాష్ రూమ్స్ లేకపోతే ప్రజలు ఎన్ని ఇబ్బందులకు గురవుతారో ప్రత్యేకంగా చెప్పాల్సిన అవసరం లేదు. అందుకే గత కొంత కాలం నుండి ప్రతి చోటా పబ్లిక్ వాష్ రూమ్స్ అందుబాటులో ఉండేలా ఏర్పాటు చేస్తున్నారు. పట్టణాలు, ఊళ్ళలో మాత్రమే కాకుండా మారుమూల ప్రాంతాల్లో కూడా ప్రతి చోటా వాష్ రూమ్స్ అందుబాటులోకి తేవడానికి ప్రయత్నం చేస్తున్నారు. చాలామందికి ఒక అనుమానం వచ్చి ఉండొచ్చు. అదేంటంటే ఇప్పుడంటే వాష్ రూమ్స్ ఉన్నాయి. కానీ పూర్వకాలంలో రాజులకి ఈ సదుపాయాలు ఉండేవా? అని.

రాజులకి కూడా వాష్ రూమ్స్ సదుపాయాలు ఉండేవి. కానీ అది పూర్వకాలం కాబట్టి వాష్ రూమ్స్ కొంచెం వేరుగా ఉండేవి. కింద కనిపించే ఫోటో రాజస్థాన్ లోని అంబర్ ఫోర్ట్ లోని పురాతన కాలం నాటి వాష్ రూమ్. ఈ వాష్ రూమ్ లో 2 టాయిలెట్స్ ఉన్నాయి. ప్రతి టాయిలెట్ కి ఒక సెప్టిక్ ట్యాంక్ కనెక్ట్ అయ్యి ఉండేది. ఆ సెప్టిక్ ట్యాంక్స్ కోటకి చాలా దూరంలో ఉండేవి.

# ఇది రాయగడ్ లోని 17వ శతాబ్దం నాటి వాష్ రూమ్.

# ఇది రాజస్థాన్ లోని బుంది లో నిర్మించిన వాష్ రూమ్.

# ఇది హరప్పన్ సెటిల్మెంట్స్ లో మొహంజోదారో లో 2500 బిసి సమయంలోది.

# ఇది కూడా ఇండస్ వాలీ సివిలైజేషన్ సమయం లోనిది. ఇవి ఇళ్లల్లో ఉండేవి. వీటి సేవేజ్ సిస్టం కూడా ఆధునికంగా ఉండేది.

వీటి కన్స్ట్రక్షన్ అంతా ఇప్పటితో పోలిస్తే కొంచెం వేరుగానే ఉంటుంది. కానీ ఇండస్ వ్యాలీ సివిలైజేషన్ కి మాత్రం హైడ్రాలిక్ ఇంజనీరింగ్ లో చాలా ప్రాముఖ్యత ఉంది.